Willem Zevenhuizen heeft bijna 20 jaar als jongerenwerker gewerkt, en is sinds november 2023 werkzaam bij Bibliotheek Kennemerwaard. Daar werkt hij 25 uur per week als Programmaconsulent Digitale inclusie en jongeren. Wij gingen met hem in gesprek over het vormgeven van lokale samenwerkingen, de rol van de bibliotheek en het bereiken van jongeren.
Als jongerenwerker hield je je bezig met individuele hulpverlening van kwetsbare jongeren. Wat is je hierbij opgevallen?
‘Veel jongeren die bij mij kwamen hadden problemen op allerlei vlakken. Ik merkte dat ze ook op het vlak van de digitale overheid dingen niet goed geregeld hadden. Ze misten vaardigheden op digitaal gebied. De jongeren bouwden bijvoorbeeld schulden op omdat ze hun zorgverzekering niet hadden aangevraagd of wisten niet hoe een DigiD werkte. Zo liepen ze dan achter de feiten aan. En er waren weinig voorzieningen waar jongeren met deze vragen terecht konden. Als bibliotheek kun je een belangrijke rol spelen op het gebied van preventie door een eerstelijnsvoorziening te zijn waar jongeren makkelijk terecht kunnen met vragen over overheidszaken.’
Hoe geef je de lokale samenwerking vorm waar het gaat om het bereiken en ondersteunen van jongeren bij de digitale overheid?
‘Toen ik bij de bibliotheek ging werken, merkte ik dat de groep jongeren die moeite heeft met de digitale regelzaken veel groter is dan alleen kwetsbare jongeren. Zodoende kwam ik met veel verschillende lokale instellingen in contact. Ik wilde beter weten: wie doet wat en hoe kunnen we als bibliotheek onze eigen rol invullen? Je gaat natuurlijk niet doen wat een ander al doet, maar je kunt elkaar wel heel goed aanvullen en versterken. En dat verschilt per gemeente, dat is echt maatwerk.’
Met welke organisaties ben je gaan praten?
‘De eerste organisaties waarmee ik ging praten was het jongerenwerk in twee gemeenten (Alkmaar en Dijk en Waard), omdat ik daar mijn netwerk ook al had. Ook met een organisatie die inwoners ondersteunt bij geldzaken en werk (Zaffier); zij doen veel aan schuldhulpverlening in deze gemeenten. En ik ben gaan praten met een organisatie rondom jongeren en autisme, en met jeugdzorg. We spraken met elkaar over wat we als organisaties voor elkaar kunnen betekenen, ten behoeve van de jongeren. We weten nu van elkaar dat we er zijn en wat we kunnen betekenen voor de jongeren, ook op het terrein van digitale overheid.’
Heb je ook contact gezocht met het onderwijs?
‘Als jongerenwerker had ik al contact met scholen. Daar kwam ik dan voor jongeren bij wie het bijvoorbeeld niet lekker liep op school, dus dat was vanuit een andere rol. Dat netwerk ben ik nu aan het opbouwen vanuit mijn nieuwe rol. Ook dat is maatwerk: de ene school wil wel iets met dit thema, maar plant het ergens volgend jaar in. Op de andere school kan ik direct wekelijks langsgaan om in de pauzes in gesprek te gaan met de studenten en zo de drempel te verlagen naar ondersteuning als die nodig is.’
De bibliotheek heeft een andere functie dan een jongerenwerkorganisatie. Hoe kijk je aan tegen de rol van de bibliotheek in het bereiken en ondersteunen van jongeren?
‘Als jongerenwerk en bibliotheek heb je hetzelfde doel dat burgers verbonden blijven met de samenleving. Maar als bibliotheek zit je meer op educatie en ontwikkeling en ben je er voor alle jongeren. Als jongerenwerk zit je meer op thema’s als veiligheid en voorkomen van overlast en richt je je meer op de kwetsbare jongeren. Als bibliotheek moet je geen jongerencentrum willen zijn, dat sluit op veel praktische vlakken niet aan en het is ook een ander vak. Als bibliotheek kun je op het vlak van educatie juist heel veel betekenen voor jongeren. Ga daarover in gesprek met jongeren en bespreek hoe je ze kunt faciliteren. In de bibliotheek in Heerhugowaard gaan jongerenorganisaties bijvoorbeeld gebruik maken van de ruimtes die er zijn en is het plan dat jongeren gaan exposeren in de bibliotheek, en iets met spoken word gaan doen. Dan sluit je als bibliotheek ook aan bij je kernwaarden en bereik je een nieuwe doelgroep, door met jongeren zelf in gesprek te zijn.’
Wat neem jij in je werk voor de bibliotheek mee uit jouw jongerenwerk-achtergrond?
‘Ik neem vanuit het jongerenwerk het werken vanuit presentie mee, dat wil zeggen het zijn in de leefwereld van de jongeren en het je tussen de jongeren begeven. Vanuit de bibliotheek leg ik verbinding tussen de jongeren en wat de bibliotheek voor hen kan betekenen voor digitale inclusie.’
Hoe doe je dat concreet, verbinding leggen tussen jongeren en de bibliotheek?
‘In het begin heb ik dus veel geïnvesteerd in contacten met andere organisaties die zich richten op jongeren. Hierdoor maakten lokale netwerkorganisaties kennis met de dienstverlening van de bibliotheek gericht op ondersteuning van jongeren bij de digitale overheid. Verder ben ik in gesprek gegaan met jongeren op scholen, in jongerencentra, in de wijk, bij het maatschappelijk werk. Zodat jongeren weten dat ze bij mij terecht kunnen met vragen. Mijn 06nummer mag ook overal gedeeld worden. Ik krijg ook appjes van jongeren die een afspraak willen maken. Dan probeer ik dat te clusteren op een moment dat het hen en mij past en zorg dat ik er voor ze ben. Zo probeer ik de drempel te verlagen.’
‘Een basisvoorziening zoals een inloopspreekuur op een vast moment is ook fijn. De meningen van jongeren en collega-organisaties over het tijdstip daarvoor, de middag of de avond, verschillen nogal. Organisaties waarnaar je wil kunnen doorverwijzen, zijn bijvoorbeeld niet ’s avonds bereikbaar. Ik heb nu een vast inloopspreekuur aan het einde van de middag en ben aan het ervaren of dat werkt. Maar in de vestiging van Alkmaar De Mare is er bijvoorbeeld ‘s avonds een vast inloopspreekuur. Zo kun je dat samen wel een beetje sluitend maken, soms overdag, soms ’s avonds.’
‘Op scholen zoek ik de verbinding op door gewoon in gesprek te gaan met groepjes jongeren. Ik vertel wie ik ben, dat ik van de bibliotheek ben en dan stel ik een vraag, bijvoorbeeld uit het doosje Kletskaarten van Digidingen-desk. Dat heb ik bijvoorbeeld veel gedaan tijdens de Week van het geld in maart. En dan gaat het gesprek vanzelf rollen. En als ze geen zin hebben, is het ook prima. Maar dan hebben ze je wel gezien en weten ze er toch van. Mijn 06nummer staat op het bord, en je verlaagt zo de drempel.’
Welke jongeren heb je tot nu toe vooral gesproken?
‘Bij het inloopspreekuur heb ik tot nu toe vooral jongeren gehad met een niet-Nederlandse taalachtergrond. De vragen variëren van DUO, IND-zaken, zorgverzekering tot wat je moet regelen als je 18 jaar wordt. Op de scholen is het echt een mix aan jongeren. De eerste weken van maart waren er veel vragen over teruggaaf inkomstenbelasting. Het viel me op dat heel veel jongeren een bijbaantje hebben maar dat niemand de teruggaaf regelde. Dan gaat het in eerste instantie vooral om bewustwording. Soms helpen de jongeren elkaar onderling ook, dat is heel leuk om te zien. Dan ben je er meer om het gesprek aan te gaan en creëer je iets moois doordat je de peer-to-peer educatie op gang brengt.’
Gebruik je Digidingen-desk ook binnen je werk met de jongeren?
‘Ja, Digidingen-desk gebruik ik heel veel, vooral de checklist maar ook stappenplannen die daarin zitten. Ik heb er altijd een paar geplastificeerd in mijn tas zitten. De website gebruik ik vaak om samen met jongeren de stappenplannen door te nemen. Ik app de website ook vaak door naar jongeren en ook naar netwerkpartners. Laatst had ik een organisatie op bezoek die vrijwilligers traint die ook jongeren ondersteunen. Dan maak ik prints die de vrijwilligers dan weer kunnen gebruiken. Dan hebben ze handvatten waar ze op terug kunnen vallen, die up-to date zijn. Of in de periode van de Belastingaangifte gebruik ik het stappenplan voor aangifte inkomstenbelasting en die laat ik dan ook achter, hang hem bijvoorbeeld op in het jongerencentrum. Ik vind Digidingen-desk zelf heel fijn om mee te werken.’
Wat vind jij belangrijk in het profiel van medewerkers die met jongeren werken?
‘Ik denk dat je op de hoogte moet zijn van de leefwereld van jongeren. En dat je het niet spannend moet vinden om op een groepje jongeren af te stappen. Je moet proactief zijn en kennis hebben van groepsdynamica. Ook is het belangrijk dat je bekend bent met de aanpak van present werken, dus het opbouwen van een band met jongeren. In de basis is dat een stukje jongerenwerk binnen de bibliotheek.’
Welke tips zou je bibliotheken willen meegeven die aan de slag willen met jongeren in relatie tot digitale inclusie?
‘Als eerste tip: blijf in gesprek met de doelgroep, met de jongeren waar het om gaat. Je weet pas wat passend is voor de volgende generatie als je met ze in gesprek blijft. Bied maatwerk en maak jongeren daar het liefst onderdeel van. Sta open voor hun reflectie en feedback. Dan zorg je voor de aansluiting. En als tweede tip: ga naar buiten. Een bibliotheekpand kan voor jongeren in eerste instantie een hoge drempel zijn. Ga dus naar de jongeren toe, in scholen, bij jongerencentra en bij sportclubs.’
Meer informatie?
Heb je een vraag of wil je meer weten over de aanpak van Willem? Mail hem via W.Zevenhuizen@bibliotheekkennemerwaard.nl.
